Ο αχίλλειος μπορεί να εμφανίσει τενοντίτιδα σε δύο σημεία του, στη μεσότητά του ή πιο περιφερικά στην κατάφυσή του στην πτέρνα. Έτσι διακρίνεται σε:
- Τενοντίτιδα Μεσότητας Αχιλλείου
- Τενοντίτιδα Κατάφυσης Αχιλλείου
Όταν η τενοντίτιδα επιμένει για πολλές εβδομάδες ή μήνες τότε την ονομάζουμε τενοντοπάθεια. Στην τενοντοπάθεια του αχιλλείου μεταβάλλεται η φυσιολογική σύσταση του τένοντα και επιδεινώνονται οι μηχανικές ιδιότητες και η ικανότητά του να ανταπεξέλθει σε βάδιση ή άσκηση.
Συμπτώματα:
Κυρίαρχο σύμπτωμα είναι ο πόνος. Ο πόνος προκαλείται όταν ζητούμε από τον Αχίλλειο να λειτουργήσει στη βάδιση ή την άσκηση. Ανάλογα με το στάδιο και την βαρύτητα της τενοντοπάθειας ο πόνος μπορεί να εμφανίζεται μετά από καταπόνηση και να διαρκεί για ώρες ή ημέρες ή σε σοβαρότερες περιπτώσεις να εμφανίζεται και κατά τη διάρκεια της βάδισης ή άσκησης, εμποδίζοντας την.
Συνήθως μετά την πρωινή έγερση συχνά νιώθουμε δυσκαμψία στον τένοντα και ίσως είναι δύσκολο να χρησιμοποιούμε σκαλοπάτια.
Στο σημείο της βλάβης του τένοντα υπάρχει ευαισθησία και η τοπική πίεση είναι ιδιαίτερα ενοχλητική. Επίσης ο ασθενής συχνά παρατηρεί διόγκωση στην περιοχή του τένοντα που τον ενοχλεί.
Ο πόνος συχνά αναγκάζει τον ασθενή να περιορίσει ή να σταματήσει την αθλητική δραστηριότητα που τον ευχαριστεί ή να επηρεάσει ακόμα και την καθημερινή του βάδιση.
Τι προκαλεί τενοντίτιδα στον Αχίλλειο;
Για την εμφάνιση τενοντοπάθειας στον Αχίλλειο οι προδιαθεσικοί παράγοντες είναι πολλοί αλλά οι δύο σημαντικότεροι είναι:
- η υπερβολική καταπόνηση του τένοντα (συνήθως λόγω άσκησης) και
- η ηλικία (συχνότερη στις ηλικίες 40-60 ετών)
Επίσης επιβαρυντικοί παράγοντες μπορεί να είναι η ανατομία του ποδιού, ακατάλληλα υποδήματα, γενετική προδιάθεση, τραυματισμός, ορμονοπάθειες, υποκείμενα ρευματολογικά νοσήματα, η λήψη κάποιων φαρμάκων (π.χ κινολόνες).
Σε ποια αθλήματα εμφανίζεται τενοντίτιδα Αχιλλείου;
Σε όλα τα αθλήματα που απαιτούν τρέξιμο και άλματα (τρέξιμο, μπάσκετ, βόλεϋ, ποδόσφαιρο κ.α).
Ποιες αθλητικές δραστηριότητας δεν προκαλούν πόνο σε τενοντίτιδα αχιλλείου;
Η κολύμβηση και η ποδηλασία συνήθως δεν επιδεινώνουν τα συμπτώματα και οι περισσότεροι μπορούν να γυμνάζονται έτσι αν το επιθυμούν.
Σχέση της εντόπισης της τενοντίτιδας και των ασθενών
Στην μεσότητα του αχιλλείου η τενοντοπάθεια εμφανίζεται συνήθως λόγω αθλητικών δραστηριοτήτων και συχνότερα σε νεαρότερες ηλικίες ενώ στην κατάφυση στην πτέρνα η τενοντοπάθεια μπορεί να εμφανισθεί τόσο σε νεαρές ηλικίες όσο και σε μεγαλύτερες λόγω εκφύλισης του τένοντα.
Ποια είναι η συντηρητική αντιμετώπιση;
Ως αρχική θεραπεία απαιτείται η τροποποίηση και μείωση των δραστηριοτήτων, η χρήση υποπτέρνιου για ανύψωση της πτέρνας, ειδική άσκηση, φυσικοθεραπεία και ενέσιμες θεραπείες υπό υπερηχογραφική καθοδήγηση (Ηigh Volume, Hλεκτρόλυση, PRP). Μερικές φορές όμως, παρόλη την σωστή αντιμετώπιση, η συντηρητική αγωγή αποτυγχάνει διότι ο τενόντιος ιστός έχει μικρό δυναμικό επούλωσης των βλαβών.
Πότε χρειάζεται χειρουργική αντιμετώπιση;
Χειρουργική επέμβαση συνιστάται στις περιπτώσεις που έχει αποτύχει η συντηρητική αντιμετώπιση και έχει επηρεαστεί σοβαρά η καθημερινότητά μας ή επιθυμούμε να επανέλθουμε σε αθλητικές δραστηριότητες.
Η κλασική χειρουργική επέμβαση αφορά την παρέμβαση στον αχίλλειο με αφαίρεση του “βλαμμένου” τμήματος και την συρραφή του ή επανακαθήλωσή του. Ενίοτε πρέπει να χρησιμοποιηθεί και μόσχευμα γειτονικού τένοντα. Αυτού του τύπου οι επεμβάσεις είναι μεγάλες, απαιτούν ακινητοποίηση του τένοντα και αποφυγή βάδισης για αρκετές εβδομάδες ενώ η πλήρης αποκατάσταση είναι συνήθως πολύμηνη.
Τι είναι οι επεμβάσεις μικρής παρεμβατικότητας;
Σε πολλές περιπτώσεις ασθενών μπορούμε να επιτύχουμε το ίδιο καλά ή και καλύτερα αποτελέσματα με διαφορετικού τύπου επεμβάσεις πολύ μικρότερης βαρύτητας. Αυτό έγινε κατανοητό την τελευταία εικοσαετία λόγω της επιστημονικής εργασίας κυρίως του καθηγητή Håkan Alfredson και των συνεργατών του απο την Σουηδία. Έτσι εντοπίστηκαν ως κύριες αιτίες που παράγουν πόνο στην κατάφυση του αχιλλείου οι ορογόνοι θύλακοι (φυσιολογικές δομές που απέκτησαν παθολογική νεύρωση) ενώ στην μεσότητα του συχνά ένας υπολειμματκός σε λειτουργία τένοντας που λέγεται μακρός πελματικός ο οποίος προκαλεί προστριβή στον Αχίλλειο.
Περιγραφή της χειρουργικής τεχνικής μικρής/ελάχιστης παρεμβατικότητας
Οι επεμβάσεις ελάχιστης παρεμβατικότητας σε τενοντίτιδα αχιλλείου γίνονται στο νοσοκομείο ως περιστατικά ημέρας. Δηλαδή ο ασθενής επιστρέφει σπίτι του μετά από.λίγες ώρες.
Οι περισσότερες από αυτές τις επεμβάσεις συνήθως γίνονται μόνο με τοπική αναισθησία γύρω από την περιοχή της τομής.
Ακολούθως και ανάλογα με την βλάβη γίνεται μία μικρή τομή (ή σπανιότερα δύο) στο σημείο της βλάβης.
Μέσω αυτής θα αφαιρεθούν παθολογικοί ορογόνοι θύλακοι, οστεόφυτα που πιθανώς ενοχλούν (π.χ Haglund) ή τμήμα του μακρού πελματικού. Ο ίδιος ο Αχίλλειος δεν επηρεάζεται καθόλου παρά μόνο καθαρίζεται η επιφάνειά του από ορατό παθολογικό ιστό.
Ο ασθενής φεύγει από το Νοσοκομείο την ίδια μέρα, με έναν επίδεσμο στο πόδι (όχι νάρθηκα ή οτιδήποτε περιοριστικό) περπατώντας με πατερίτσες.
Πλεονεκτήματα:
- Μικρή χειρουργική τομή
- Αποφυγή τραυματισμού του αχιλλείου τένοντα.
- Αποφυγή γενικής αναισθησίας ή επισκληριδίου αναισθησίας. Η επέμβαση γίνεται ανώδυνα με τοπική αναισθησία
- Δεν απαιτεί παραμονή στο νοσοκομείο
- Αποτελεσματική θεραπεία
- Πολύ γρηγορότερη αποκατάσταση και επάνοδος σε δραστηριότητα λόγω της διατήρησης της ακεραιότητας του τένοντα. Δεν απαιτείται νάρθηκας και ακινητοποίηση.
Οδηγίες πριν την επέμβαση:
- Μπορείτε να έχετε πάρει το πρωινό ή το γεύμα σας μέχρι και τρεις ώρες πριν την επέμβαση.
- Αν λαμβάνετε φαρμακευτική αγωγή συνεχίστε τη κανονικά με εξαίρεση τα παρακάτω:
- Μην λάβετε αντιφλεγμονώδη παυσίπονα για τρεις μέρες πριν την επέμβαση
- Σταματήστε αντιπηκτική αγωγή, μόνο όμως σε συνεννόηση με τον ιατρό σας!
- Να έχετε μαζί σας δύο πατερίτσες (μασχάλης ή καλύτερα αγκώνος).
- Κανονίστε ώστε να μην οδηγήσετε φεύγοντας.
Οδηγίες μετά την επέμβαση:
- Θα λάβετε οδηγίες για παυσίπονα σε περίπτωση που χρειαστούν
- Θα χρειαστείτε αντιβιοτική αγωγή μόνο αν είστε σε ομάδα υψηλού κινδύνου για λοιμώξεις
- Ίσως χρειαστεί προληπτική αντιθρομβωτική αγωγή για κάποιες μέρες
- Θα έχετε έναν επίδεσμο
- Θα περπατήσετε άμεσα μετά από λίγη ώρα
- Θα κρατήσετε πατερίτσες για 1-2 εβδομάδες
- Θα πρέπει να διατηρείτε το πόδι σας ψηλά όταν κάθεστε για τις πρώτες ημέρες για να κινείτε ήπια την ποδοκνημική άρθρωση (τον “αστράγαλο”)
- Θα γίνει αλλαγή επίδεσης τραύματος μετά από δύο ημέρες από τον χειρουργό και θα σας δωθούν οδηγίες φροντίδας του χειρουργικού τραύματος
- Σε επέμβαση στην κατάφυση του αχιλλείου θα πρέπει να φοράτε υποδήματα ανοιχτά στο πίσω μέρος (ή φαρδιά και μαλακά) μέχρι να βγουν τα ράμματα. Σε επέμβαση στην μεσότητα του αχιλλείου θα φοράτε οποιαδήποτε χαμηλά υποδήματα
- Θα αφαιρέσετε τα ράμματα μετά από 3 εβδομάδες
- Θα ακολουθήσετε ένα πρόγραμμα φυσικοθεραπείας και άσκησης μετά από λίγες εβδομάδες
- Μπορείτε να οδηγήσετε σε 10 -30 ημέρες (εξαρτάται από το αν είναι δεξί ή αριστερό πόδι και το είδος του αυτοκινήτου)
- Μπορείτε να επανέλθετε σε δουλειά γραφείου σε 2-3 ημέρες
- Για εργασία που απαιτεί σωματική καταπόνηση ίσως χρειαστείτε 4 - 8 εβδομάδες
- Μπορείτε να επανέλθετε σταδιακά σε αθλητική δραστηριότητα μετά από έξι εβδομάδες
- Πλήρης συμμετοχή σε αθλητική δραστηριότητα ίσως απαιτήσει 3 - 4 μήνες
* Ο Ορθοπαιδικός Χειρουργός θα σας εξηγήσει αν είστε υποψήφιος για επέμβαση μικρής παρεμβατικότητας
Δείτε τα σχετικά βίντεο επεμβάσεων ελάχιστης παρεμβατικότητας για τον αχίλλειο:
Βιβλιογραφία:
Achilles Scraping and Plantaris Tendon Removal Improves Pain and Tendon Structure in Patients with Mid-Portion Achilles Tendinopathy-A 24 Month Follow-Up Case Series. Lorenzo Masci, Bradley Stephen Neal, William Wynter Bee, Christoph Spang, Håkan Alfredson Clin Med 2021 Jun 18;10(12):2695. doi: 10.3390/jcm10122695.
Plantaris Excision and Ventral Paratendinous Scraping for Achilles Tendinopathy in an Athletic Population Foot Ankle Int 2016 Apr;37(4):386-93.Bedi HS, Jowett C, Ristanis S, Docking S, Cook J.doi: 10.1177/1071100715619989.
Surgical treatment of insertional Achilles tendinopathy: results after removal of the subcutaneous bursa alone-a case series.Alfredson H, Spang C.BMJ Open Sport Exerc Med. 2020 Jun 9;6(1):e000769. doi: 10.1136/bmjsem-2020-000769. eCollection 2020.PMID: 32549997.
Clinical presentation and surgical management of chronic Achilles tendon disorders - A retrospective observation on a set of consecutive patients being operated by the same orthopedic surgeon. Foot Ankle Surg 2018 Dec;24(6):490-494. doi: 10.1016/j.fas.2017.05.011.
ICON 2020-International Scientific Tendinopathy Symposium Consensus: A Systematic Review of Outcome Measures Reported in Clinical Trials of Achilles Tendinopathy. Karin Grävare Silbernagel, Peter Malliaras, Robert-Jan de Vos , Shawn Hanlon, Mitchel Molenaar, Håkan Alfredson, Inge van den Akker-Scheek , Jarrod Antflick, Mathijs van Ark , Kenneth Färnqvist , Zubair Haleem, Jean-Francois Kaux , Paul Kirwan, Bhavesh Kumar, Trevor Lewis , Adrian Mallows, Lorenzo Masci , Dylan Morrissey, Myles Murphy , Richard Newsham-West, Richard Norris, Seth O'Neill, Koen Peers , Igor Sancho, Kayla Seymore, Patrick Vallance , Arco van der Vlist, Bill Vicenzino PMID: 34797533 PMCID: PMC8891092.